Program
W szkole realizowany jest program nauczania opracowany w oparciu o aktualną podstawę programową Ministerstwa Edukacji Narodowej w Polsce – rozporządzenie z dnia 14 lutego 2017 roku.
Szczegółowe programy dydaktyczne dla poszczególnych klas są dostępne u nauczyciela prowadzącego zajęcia lekcyjne w Nikozji i Larnace.
Klasa 0
Program nauczania „Dzieciaki w akcji”
Klasa I
„Elementarz odkrywców. Program nauczania dla I etapu kształcenia – edukacji wczesnoszkolnej”.
Przewidywane efekty edukacyjne – umiejętności, wiadomości
Osiągnięcia w klasie pierwszej w zakresie czytania:
– czyta poprawnie na głos teksty zbudowane z wyrazów opracowanych w czasie zajęć, dotyczące rzeczywistych doświadczeń dzieci i ich oczekiwań poznawczych
– czyta i rozumie krótkie teksty drukowane oraz zapisane samodzielnie w zeszycie
– wyodrębnia postacie i zdarzenia w tekstach do nauki czytania i krótkich tekstach literackich – ustala kolejność zdarzeń
– wskazuje cechy i ocenia bohaterów
– uzasadnia ocenę bohaterów
– określa nastrój w przeczytanym utworze
– wyszukuje w tekstach fragmenty będące odpowiedzią na sformułowane przez nauczyciela pytanie – wyszukuje w tekstach fragmenty określone przez nauczyciela
– wyróżnia w czytanych utworach literackich zdania opisujące bohatera (człowieka lub zwierzę)
– czyta książki wskazane przez nauczyciela i samodzielnie wybrane
– korzysta z różnych źródeł informacji, np. atlasów, czasopism dla dzieci
Osiągnięcia w klasie pierwszej w zakresie pisania:
– dba o estetykę i poprawność graficzną odręcznego pisma
– rozmieszcza poprawnie tekst ciągły na stronie zeszytu
– przepisuje wyrazy i proste, krótkie zdania
– przestrzega poprawności ortograficznej w wyrazach poznanych i opracowanych podczas zajęć – pisze poprawnie z pamięci wyrazy czyste fonetycznie
– pisze poprawnie z pamięci wyrazy i krótkie, proste zdania
– pisze ze słuchu wyrazy i krótkie, proste zdania o fonetycznej pisowni
– stosuje poprawnie znaki interpunkcyjne na końcu zdania i przecinki przy wyliczaniu – rozpoczyna pisownię zdania dużą literą
– pisze dużą literą imiona, nazwiska, nazwy miast, rzek, ulic
– pisze samodzielnie 2-3 zdania na podany temat
– zna znaczenie wybranych porównań, stałych związków frazeologicznych i przysłów
– łączy wyrazy w wypowiedzenia i poprawnie formułuje zdania pojedyncze i zdania złożone
– odróżnia i nazywa utwory wierszowane od pisanych prozą, określa, który tekst jest notatką, zagadka, życzeniami, zaproszeniem, podziękowaniem, ogłoszeniem, opowiadaniem, opisem, listem
Osiagnięcia w klasie pierwszej w zakresie mówienia:
– wypowiada się, stosując adekwatne do sytuacji wybrane techniki języka mówionego: pauzy, zmianę intonacji – formułuje pytania, dotyczące sytuacji zadaniowych, wypowiedzi ustnych nauczyciela, uczniów lub innych osób i innych zdarzeń kulturalnych
– wypowiada się w formie uporządkowanej na tematy związane z lekturą, zadaniem, sytuacjami szkolnymi, wydarzeniami kulturalnymi, przeżyciami
– opowiada treść historyjek obrazkowych, dostrzegając związki przyczynowo-skutkowe
– systematycznie wzbogaca słownictwo czynne
– odpowiada na pytania dotyczące przeczytanych tekstów, ilustracji
– nadaje znaczenie i tytuł obrazom
– składa ustne sprawozdanie z wykonanej pracy
– recytuje z pamięci krótkie rymowanki, wiersze, piosenki
– dobiera stosowną formę komunikacji werbalnej i własnego zachowania, wyrażającą szacunek do rozmówcy
– dostosowuje ton głosu do sytuacji, np. nie mówi zbyt głośno – nazywa czynności, sytuacje, doświadczenia
– uczestniczy w zabawie teatralnej
– ilustruje mimiką, gestem i ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego – rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence
Osiągnięcia w klasie pierwszej w zakresie wiedzy o kulturze Polski, historii i geografii Polski:
– określa wybrane typowe dla Polski krajobrazy
– wymienia nazwę stolicy Polski i charakterystyczne dla niej obiekty, wyjaśnia jej znaczenie dla całego kraju
– opisuje wygląd herbu Warszawy
– ma świadomość istnienia w Polsce cennych przyrodniczo gatunków i obszarów
– opisuje charakterystyczne miejsca wybranego obszaru w Polsce (np. okolicy zamieszkania swojej rodziny)
– wie, że Polska znajduje się w Europie i należy do Unii Europejskiej
– wskazuje na mapie kilka innych państw należących do niej
– rozpoznaje flagę Unii Europejskiej
– rozpoznaje symbole narodowe: herb, godło, barwy i flagę Polski, hymn Polski
– zachowuje się godnie i z szacunkiem podczas śpiewania lub słuchania hymnu, wciągania flagi na maszt itp. – wie, kiedy zakładamy stroje w barwach narodowych
– wyjaśnia znaczenie wybranych zwyczajów i tradycji polskich
– wymienia przykłady dawniej używanych przedmiotów i urządzeń w Polsce (np. przyborów szkolnych, ubrań, środków lokomocji), porównuje je z obecnie stosowanymi
– potrafi podzielić wybrane obiekty na zabytkowe i współcześnie wybudowane na przykładzie Warszawy – opowiada historię własnej rodziny, przedstawia jej tradycje
– zna kolejność pór roku i zmiany zachodzące w polskiej przyrodzie podczas pór roku oraz doby
– potrafi wymienić różnice w pogodzie między poszczególnymi porami roku (m.in. nazywa związane z nimi zjawiska atmosferyczne)
– rozpoznaje i wyróżnia wybrane cechy ekosystemów w Polsce: lasu, pola, łąki, a także parku
– rozpoznaje wybrane zwierzęta i rośliny, które w naturalnych warunkach spotyka się w polskim środowisku przyrodniczym
– wymienia przykłady spotykanych w nich gatunków i podstawowych zależności między nimi (np. czym żywią się zwierzęta, jakie mają schronienia)
– podejmuje próbę wyjaśnienia istoty obserwowanych zjawisk według procesu przyczynowo – skutkowego i czasowego – chroni przyrodę (nie śmieci, szanuje rośliny, pomaga zwierzętom przetrwać zimę, itd.)
– zna wybrane zagrożenia dla środowiska ze strony człowieka (spalanie śmieci, zatruwanie powietrza i wód, pożary
– ma świadomość przyczyn i skutków postępowania służącego ochronie środowiska: – segregacji odpadów, stosowania opakowań przyjaznych środowisku i oszczędzania wody
Klasa II
Przewidywane efekty edukacyjne – umiejętności, wiadomości.
Osiągnięcia w klasie drugiej w zakresie czytania:
– wyodrębnia postacie i zdarzenia w tekstach do nauki czytania i krótkich tekstach literackich
– ustala kolejność zdarzeń
– wskazuje cechy i ocenia bohaterów
– uzasadnia ocenę bohaterów
– określa nastrój w przeczytanym utworze
– wyszukuje w tekstach fragmenty będące odpowiedzią na sformułowane przez nauczyciela pytanie
– wyszukuje w tekstach fragmenty określone przez nauczyciela
– wyszukuje w tekstach fragmenty według niego najpiękniejsze, najważniejsze, trudne do zrozumienia
– odróżnia elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości, byty rzeczywiste od medialnych, byty realistyczne od fikcyjnych
– komponuje początek i zakończenie tekstu na podstawie ilustracji
– wyróżnia w czytanych utworach literackich zdania opisujące bohatera (człowieka lub zwierzę) – czyta książki wskazane przez nauczyciela
– czyta książki samodzielnie wybrane
– czyta poprawnie na głos teksty zbudowane z wyrazów opracowanych w czasie zajęć, dotyczące rzeczywistych doświadczeń dzieci i ich oczekiwań poznawczych
– podejmuje próby zapisu nowych samodzielnie poznanych wyrazów i sprawdza poprawność ich zapisu w słowniku ortograficznym
– korzysta z różnych źródeł informacji, np. atlasów, czasopism dla dzieci, słowników i encyklopedii, zasobów internetu – rozwija swoje zainteresowania
Osiągnięcia w klasie drugiej w zakresie pisania:
– przestrzega poprawności ortograficznej w wyrazach poznanych i opracowanych podczas zajęć – pisze poprawnie z pamięci wyrazy i krótkie, proste zdania
– stosuje poprawnie znaki interpunkcyjne na końcu zdania i przecinki przy wyliczaniu
– zapisuje poznane i najczęściej stosowane skróty, w tym skróty matematyczne
– porządkuje i zapisuje wyrazy w kolejności alfabetycznej według pierwszej litery
– pisze ze słuchu wyrazy i krótkie, proste zdania
– pisze wielką literą imiona, nazwiska, nazwy miast, rzek, ulic, tytuły utworów i książek
– pisze poprawnie z pamięci opracowane wyrazy z „ó”, „rz” niewymiennymi, wyrazy z „ż”, „h”, i „ch”
– pisze poprawnie wyrazy z utratą dźwięczności, których pisownię wyjaśnia zapis innych form tych wyrazów lub
ich zapis w liczbie mnogiej
– pisze poprawnie wyrazy ze spółgłoskami miękkimi przed samogłoską (wskazuje sylaby/cząstki wyrazowe ze spółgłoską miękką przed samogłoską)
– wyszukuje w tekście wyrazy z określoną trudnością ortograficzną – zna zasadę pisowni wyrazów z „ó” wymiennym na „o”
– zna zasadę pisowni „rz” wymiennego na „r”
– zna zasadę pisowni wyrazów z końcówkami „-ów, -ówka”
– zna zasadę pisowni wyrazów z „rz” po spółgłoskach
– zna wyjątek w pisowni „sz” po spółgłoskach: pszczoła
– zna zasadę pisowni „u” na końcu wyrazów
– pisze poprawnie wyrażenia przyimkowe: nad, pod, obok, w, za, przy, przed
– pisze samodzielnie kilka zdań na podany temat
– pisze życzenia, zaproszenie, list, ogłoszenie
– zapisuje wielką literą adres nadawcy i odbiorcy listu
– układa i zapisuje zdarzenia we właściwej kolejności
– pisze poprawną kilkuzdaniową wypowiedź na podany temat
– dba o estetykę i poprawność graficzną odręcznego pisma – rozmieszcza poprawnie tekst ciągły na stronie zeszytu
– pisze czytelnie i płynnie zdania i tekst ciągły
– w wypowiedziach pisemnych stosuje bogate słownictwo
– przekształca zdania oznajmujące na zdania pytające ( bez terminów)
– rozwija zdania oznajmujące
– pod kierunkiem nauczyciela redaguje i pisze w różnych formach: wypowiedź kilkuzdaniową – opis, życzenia,zaproszenie, list
Osiagnięcia w klasie drugiej w zakresie mówienia:
– wypowiada się w formie uporządkowanej na tematy związane z przeżyciami, zadaniem, sytuacjami szkolnymi, lekturą, wydarzeniami kulturalnymi
– systematycznie wzbogaca słownictwo czynne
– odpowiada na pytania dotyczące przeczytanych tekstów, ilustracji
– nadaje znaczenie i tytuł obrazom
– składa ustne sprawozdanie z wykonanej pracy
– recytuje z pamięci krótkie rymowanki, wiersze, piosenki
– dobiera stosowną formę komunikacji werbalnej i własnego zachowania, wyrażającą empatię i szacunek do rozmówcy
– nazywa czynności, sytuacje, doświadczenia
– mówi na tematy związane z życiem rodzinnym, szkolnym oraz inspirowane literaturą
– formułuje pytania, dotyczące sytuacji zadaniowych, wypowiedzi ustnych nauczyciela, uczniów lub innych osób z otoczenia
– uczestniczy w zabawie teatralnej
– ilustruje mimiką, gestem i ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego
– rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence
Osiągnięcia w klasie drugiej w zakresie kształcenia językowego:
– gromadzi słownictwo wokół danego tematu
– gromadzi wyrazy/skojarzenia z podanym wyrazem
– łączy w pary i tworzy pary wyrazów o znaczeniu przeciwnym (różne części mowy)
– używa wyrazów bliskoznacznych
– zna wyrazy o różnym znaczeniu i takim samym brzmieniu (homonimy) np. zamek-budowla, w drzwiach oraz wyrazy o innym znaczeniu, innej pisowni (homofony) np. morze, może
– tworzy wyrazy miłe i nieprzyjemne (kot, kotek, kocur, kocisko; pies, psina, psisko; ptak, ptaszek, ptaszysko itp.) – zna znaczenie porównań, np. chytry jak lis, pracowity jak mrówka, uparty jak osioł, brudny jak świnia, dumny jak paw – zna znaczenie przenośne niektórych stałych związków frazeologicznych i przysłów
– rozpoznaje wyrazy o znaczeniu przeciwnym i wyrazy pokrewne
– zna wyrazy dźwiękonaśladowcze
– tworzy rodzin wyrazów (wprowadzenie pojęcia)
– tworzy rymy
– łączy wyrazy w wypowiedzenia i poprawnie formułuje zdanie pojedyncze
– określa, który tekst jest zagadką, listem, życzeniami, zaproszeniem, ogłoszeniem, opisem
Osiągnięcia w klasie drugiej w zakresie wiedzy o kulturze Polski, historii i geografii Polski:
– wskazuje na mapie fizycznej Polski jej granice, góry (w tym Tatry), morze, rzeki (Wisłę wraz ze źródłem i ujściem, Odrę, wybrane miasta (Warszawę, Gdańsk, Kraków, Toruń, Wieliczkę)
– rozpoznaje i opisuje typowe krajobrazy Polski (krajobraz nizinny, nadmorski, górski; oraz miejski, przemysłowy, rolniczy)
– wymienia nazwy gatunków hodowanych i uprawianych w Polsce m.in. podaje przykłady drzew i krzewów owocowych, zbóż, ziół leczniczych, warzyw o jadalnych łodygach, korzeniach, itd.
– zna nazwy głównych kierunków geograficznych
– wymienia i opisuje wybrane bogactwa naturalne Polski (sól, węgiel)
– przy pomocy dorosłego odszukuje na mapie wybrane miejsce (np. cel wakacji) – wymienia nazwę stolicy Polski, opisuje wygląd herbu
– opisuje charakterystyczne obiekty Warszawy, a także Krakowa i Zakopanego
– wyjaśnia znaczenie stolicy dla całego kraju
– przedstawia charakterystyczne dla Polski miejsca i tradycje z których ona słynie, m.in. opowiada o zabytkach Krakowa i Warszawy, najstarszej kopalni w Wieliczce, szczególnie cennych obszarach przyrodniczych
– wie, że Polska znajduje się w Europie i należy do Unii Europejskiej
– wskazuje na mapie kilka innych państw należących do niej
– rozpoznaje flagę Unii Europejskiej
– wymienia stany skupienia wody, nazywa procesy przejścia między nimi (parowanie, skraplanie, topnienie, zamarzanie)
– rozpoznaje podstawowe rodzaje opadów (w tym grad i mgła) oraz osadów atmosferycznych (rosa, szron)
– zna kolejność pór roku
– potrafi wymienić różnice w pogodzie między poszczególnymi porami roku (m.in. nazywa związane z nimi
zjawiska atmosferyczne)
– rozpoznaje wybrane, popularne gatunki hodowlane w Polsce
– potrafi opowiedzieć o pracach prowadzonych przez człowieka w gospodarstwie rolnym, na polu, w ogrodzie i na łące w kolejnych porach roku
– wie, jakie korzyści czerpie człowiek z uprawy roślin i hodowli zwierząt m.in. łączy produkty z gatunkiem, dzięki któremu je otrzymujemy, wymienia przykłady sytuacji, w których zwierzęta (psy, konie) pomagają człowiekowi. – zna podstawowe elementy budowy oraz funkcjonowania roślin rosnących w Polsce (m.in. drzewa, krzewy, zielne) i zwierząt (zwłaszcza ssaków, ptaków i owadów)
– opisuje zmiany zachodzące w przyrodzie podczas pór roku oraz doby m.in. zna sposoby przystosowywania się zwierząt do zmieniających się warunków (odloty i przyloty ptaków itd.), umie powiązać kolejne fazy rozwoju roślin z porami roku (w tym rozwój kwiatów i owoców)
– opisuje życie człowieka w Polsce w konkretnych porach roku (sposób dbania o siebie, prace w gospodarstwie, formy odpoczynku)
– opowiada wybrane polskie legendy związane m.in. z Wisłą, Krakowem, Warszawą, powstaniem nazw wybranych miejscowości, wyjaśnia związek legendy z powstaniem godła i barw narodowych
– zna pełną nazwę swojej ojczyzny
– rozpoznaje symbole narodowe: herb, godło i flagę Polski, hymn Polski oraz wybrane stroje ludowe (krakowski, góralski)
– zna główne święta państwowe w Polsce (w tym 11 Listopada oraz 1 Listopada)
– wykonuje chorągiewkę lub kokardę narodową
– zachowuje się godnie i z szacunkiem podczas śpiewania lub słuchania hymnu, wciągania flagi na maszt itp. – wie, kiedy zakładamy stroje w barwach narodowych
– wymienia nazwy dawnych stolic Polski (Gniezno, Kraków)
– wyjaśnia znaczenie wybranych zwyczajów i tradycji polskich
– opisuje znaczenie dorobku minionych epok w życiu człowieka, jest świadomy, iż stosuje w swej aktywności ten dorobek, np. cyfry arabskie i rzymskie
– podaje przykłady dawnych zawodów i opisuje je (m.in. dorożkarz, garncarz, kowal, rymarz, bednarz)
– potrafi podzielić wybrane obiekty na zabytkowe i współcześnie wybudowane na przykładzie Warszawy
– opowiada historię własnej rodziny, przedstawia jej tradycje
– przedstawia wybrane postacie i prezentuje ciekawostki o wielkich Polakach, w tym o Fryderyku Chopinie, Mikołaju Koperniku
Klasa III
Przewidywane efekty edukacyjne – umiejętności, wiadomości.
Osiągnięcia w klasie trzeciej w zakresie czytania:
– czyta i rozumie teksty informacyjne
– czyta w skupieniu po cichu i rozumie teksty drukowane
– wyróżnia w czytanych utworach literackich zdania opisujące bohatera (człowieka lub zwierzę)
– eksperymentuje, przekształca tekst, układa opowiadanie twórcze, np. dalsze losy bohatera
– komponuje początek i zakończenie tekstu na podstawie ilustracji lub przeczytanego fragmentu utworu
– wyróżnia w czytanych utworach literackich dialog, opowiadanie, opis
– wyodrębnia postacie i zdarzenia w tekstach do nauki czytania i tekstach literackich
– ustala kolejność zdarzeń i ich wzajemną zależność
– odróżnia zdarzenia istotne od mniej istotnych
– odróżnia postacie główne i drugorzędne
– wskazuje cechy i ocenia bohaterów
– uzasadnia ocenę bohaterów
– określa nastrój w przeczytanym utworze
– wskazuje wydarzenie zmieniające postępowanie bohatera
– odróżnia elementy świata fikcji od realnej rzeczywistości, byty rzeczywiste od medialnych, byty realistyczne od fikcyjnych – wyszukuje w tekstach fragmenty będące odpowiedzią na sformułowane przez nauczyciela pytanie
– wyszukuje w tekstach fragmenty określone przez nauczyciela
– czyta książki i rozwija swoje zainteresowania korzystając z różnych źródeł informacji, np. atlasów, czasopism dla dzieci, słowników i encyklopedii
– czyta poprawnie na głos teksty zbudowane z wyrazów opracowanych w czasie zajęć i te zbudowane z nowych wyrazów, dotyczące rzeczywistych doświadczeń dzieci i ich oczekiwań poznawczych
– wyszukuje w tekstach fragmenty według niego najpiękniejsze, najważniejsze, trudne do zrozumienia
Osiągnięcia w klasie trzeciej w zakresie pisania:
– pisze notatkę, życzenia, ogłoszenie, zaproszenie, podziękowanie, list
– układa i zapisuje zdarzenia we właściwej kolejności
– przestrzega poprawności ortograficznej w wyrazach poznanych i opracowanych podczas zajęć – pisze z pamięci oraz ze słuchu wyrazy i zdania
– układa i zapisuje plan wypowiedzi
– dba o estetykę i poprawność graficzną odręcznego pisma – pisze czytelnie i płynnie zdania i tekst ciągły
– układa i pisze opis przedmiotu, rośliny, zwierzęcia na podstawie ilustracji lub własnych obserwacji
– układa i zapisuje opowiadanie złożone z około 10 zdań
– stosuje poprawnie znaki interpunkcyjne na końcu zdania i przecinki przy wyliczaniu
– zapisuje poznane i najczęściej stosowane skróty, w tym skróty matematyczne
– porządkuje i zapisuje wyrazy w kolejności alfabetycznej według pierwszej i drugiej litery
– zapisuje poprawnie liczebniki oraz wybrane, poznane w trakcie zajęć pojęcia dotyczące dyscyplin naukowych – pisze wielką literą imiona, nazwiska, nazwy miast, rzek, ulic, nazwy geograficzne, tytuły utworów i książek
– zna zasadę pisowni wyrazów z „ó”(wymiana na „o, a, e”)
– zna zasadę „rz” wymiennego na „r”
– zna zasadę pisowni wyrazów z końcówką „-ów, -ówka”
– zna zasadę pisowni: „rz” po spółgłoskach
– zna zasadę pisowni „ż” wymiennego na „g”
– zna zasadę pisowni „ch” wymiennego na „sz”
– zna zasadę rozdzielnej pisownia „nie” z czasownikami
– zna zasadę łącznej pisowni „nie” z przymiotnikami
– zna niektóre wyjątki w pisowni „sz” po spółgłoskach (pszczoła, pszenica, kształt, wszyscy, wszędzie)
– zna zasadę pisowni „sz” po spółgłoskach w pisowni przymiotników w stopniu wyższym i najwyższym (bez podawania nazw stopni)
– zna zasadę pisowni „u” w końcówce -uje, -uję, -ują w pisowni czasowników
– zna zasadę pisowni „u” w końcowkach -unek, -unka
– pisze poprawnie wyrażenia przyimkowe – nad, pod, obok, w, za, przy, przed
– pisze samodzielnie kilka zdań na podany temat
– zapisuje dużą literą adres nadawcy i odbiorcy listu
Osiagnięcia w klasie trzeciej w zakresie mówienia:
– odpowiada na pytania dotyczące przeczytanych tekstów, ilustracji, omawia ich treść
– nadaje znaczenie i tytuł obrazom i fragmentom tekstów
– składa ustne sprawozdanie z wykonanej pracy
– recytuje z pamięci rymowanki, wiersze, piosenki
– mówi na tematy związane z życiem rodzinnym, szkolnym oraz inspirowane literaturą
– porządkuje swoją wypowiedź, poprawia w niej błędy
– systematycznie wzbogaca słownictwo czynne
– wypowiada się, stosując adekwatne do sytuacji wybrane techniki języka mówionego: pauzy, zmianę intonacji
– formułuje pytania, dotyczące sytuacji zadaniowych, wypowiedzi ustnych nauczyciela, uczniów lub innych osób z otoczenia
– opowiada treść historyjek obrazkowych, dostrzegając związki przyczynowo-skutkowe
– dobiera stosowną formę komunikacji werbalnej i własnego zachowania, wyrażającą szacunek i ematię do rozmówcy – dostosowuje ton głosu do sytuacji, np. nie mówi zbyt głośno
– nazywa czynności, sytuacje, doświadczenia – wykonuje eksperymenty językowe, nadaje znaczenie czynnościom i doświadczeniom, tworząc charakterystyczne dla siebie formy wypowiedzi
– uczestniczy w zabawie teatralnej
– ilustruje mimiką, gestem i ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego
– rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence
– wypowiada się w formie uporządkowanej i rozwiniętej na tematy związane z przeżyciami, zadaniem, sytuacjami szkolnymi, lekturą, wydarzeniami kulturalnymi
Osiągnięcia w klasie trzeciej w zakresie wiedzy o kulturze Polski, historii i geografii Polski:
– przedstawia wybrane postacie i prezentuje ciekawostki o wielkich Polakach, w tym o Fryderyku Chopinie, Mikołaju Koperniku, Ignacym Łukasiewiczu, Marii Skłodowskiej-Curie, Mirosławie Hermaszewskim, Janie Matejko, Janie Pawle II, Januszu Korczaku, a także o małych powstańcach z Powstania Warszawskiego i harcerzach z Szarych Szeregów
– zna najważniejsze dla Polski wydarzenia historyczne m.in. w kilku zdaniach opisuje odzyskanie przez Polskę niepodległości, II Wojnę Światową, Powstanie Warszawskie
– rozpoznaje symbole narodowe: herb, godło i flagę Polski, hymn polski oraz wybrane stroje ludowe (krakowski, góralski) – zna najważniejsze polskie święta państwowe (w tym 1 Maja, 2 Maja, 3 Maja, 11 Listopada oraz 1 Listopada)
– zna znaczenie wyrazu konstytucja, wymienia instytucje i osoby, które rządzą w Polsce
– wymienia imię pierwszego króla Polski
– opowiada o legendarnym powstaniu państwa polskiego
– wyjaśnia związek legendy z powstaniem godła i barw narodowych
– opowiada wybrane polskie legendy związane m.in. z Wisłą, Krakowem, Warszawą, Wieliczką, powstaniem nazw wybranych miejscowości
– wykonuje chorągiewkę lub kokardę narodową
– zachowuje się godnie i z szacunkiem podczas śpiewania lub słuchania hymnu, wciągania flagi na maszt itp.
– wie, kiedy zakłada się stroje w barwach narodowych
– wymienia nazwy dawnych stolic Polski (Gniezno, Kraków)
– wyjaśnia znaczenie wybranych zwyczajów i tradycji polskich
– opisuje znaczenie dorobku minionych epok w życiu człowieka, jest świadomy, iż stosuje w swej aktywności ten dorobek, np. cyfry arabskie i rzymskie
– opowiada historię własnej rodziny, przedstawia jej tradycje
– rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt, w tym chronione, typowe dla różnych regionów i krajobrazów Polski
– opisuje przyrodę polskich gór
– rozpoznaje i wyróżnia wybrane cechy ekosystemów: lasu, pola, łąki, zbiorników wodnych, a także sadu, ogrodu i parku
– wymienia przykłady spotykanych w poznanych ekosystemach gatunków i podstawowych zależności między nimi, np. czym żywią się zwierzęta, jakie mają schronienia)
– określa składowe i funkcje ekosystemu na przykładzie lasu
– rozpoznaje wybrane zwierzęta i rośliny, które w naturalnych warunkach spotyka w polskim środowisku przyrodniczym
– rozpoznaje wybrane, popularne gatunki hodowlane
– przedstawia zasady opieki nad zwierzętami domowymi, hodowlanymi i innymi
– potrafi opowiedzieć o pracach prowadzonych przez człowieka w gospodarstwie rolnym, na polu, w ogrodzie i na łące w kolejnych porach roku
– wymienia nazwy gatunków hodowanych i uprawianych w Polsce
– wie, jakie korzyści czerpie człowiek z uprawy roślin i hodowli zwierząt m.in. łączy produkty z gatunkiem, dzięki któremu je otrzymujemy, wymienia przykłady sytuacji, w których zwierzęta (psy, konie) pomagają człowiekowi – wie, w jaki sposób może pomóc zwierzętom ze schronisk
– zna podstawowe elementy budowy i funkcjonowania roślin (m.in. wyróżnia ich podstawowe formy, wymienia przykłady roślin zimozielonych)
– zna podstawowe elementy budowy i funkcjonowania zwierząt (m.in. opowiada o różnych strategiach życiowychdotyczących odżywiania i rozwoju)
– odszukuje w różnych dostępnych zasobach, w tym internetowych, informacje dotyczące środowiska przyrodniczego potrzebne do wykonania zadania, ćwiczenia
– opisuje zmiany zachodzące w przyrodzie podczas pór roku oraz doby m.in. zna sposoby przystosowywania się zwierząt do zmieniających się warunków (odloty i przyloty ptaków itd.), umie powiązać kolejne fazy rozwoju roślin z porami roku (w tym rozwój kwiatów i owoców
– opisuje życie człowieka w konkretnych porach roku (sposób dbania o siebie, prace w gospodarstwie, formy odpoczynku)
– wie, jakie są warunki konieczne do rozwoju roślin i zwierząt
– planuje, wykonuje proste obserwacje, doświadczenia i eksperymenty dotyczące obiektów i zjawisk przyrodniczych
– tworzy notatki z obserwacji
– segreguje odpady, stosuje opakowania przyjazne środowisku i oszczędza wodę, ma świadomość przyczyn i skutków takiego postępowania
– wyjaśnia słowo recykling, wymienia przykłady, co może powstać po przetworzeniu makulatury i innych odpadów
– podejmuje próbę wyjaśnienia istoty obserwowanych zjawisk według procesu przyczynowo-skutkowego i czasowego
– chroni przyrodę (nie śmieci, szanuje rośliny, pomaga zwierzętom przetrwać zimę itd.)
– zna wybrane zagrożenia dla środowiska ze strony człowieka (spalanie śmieci, zatruwanie powietrza i wód, pożary lasów itd.)
– wie, jakie informacje można odnaleźć w „Czerwonej Księdze Roślin” oraz „Czerwonej Księdze Zwierząt”
– wie o istnieniu wybranych form ochrony przyrody (ochrona gatunkowa, Parki Narodowe, pomniki przyrody, rezerwaty)
– wie, że Polska znajduje się w Europie i należy do Unii Europejskiej
– wskazuje na mapie kilka innych państw należących do niej
– rozpoznaje flagę i hymn Unii Europejskiej
– opowiada o wybranym przez siebie kraju europejskim
– potrafi wymienić przykłady miast będących stolicami państw europejskich
– przy pomocy źródeł potrafi rozpoznać flagi wybranych państw europejskich
– potrafi wytłumaczyć, dlaczego dzień i noc zmieniają czas trwania w ciągu roku
– podaje daty rozpoczęcia kolejnych pór roku
– potrafi wymienić różnice w pogodzie między poszczególnymi porami roku (m.in. nazywa związane z nimi zjawiska atmosferyczne)
– wskazuje na mapie fizycznej Polski jej granice, góry (w tym Tatry, Bieszczady, Karkonosze,) morze, rzeki (Wisłę wraz ze źródłem i ujściem, Odrę, największe rzeki w swoim regionie), wybrane miasta (swoją miejscowość, Warszawę, Gdańsk, Kraków, Toruń, Wieliczkę, stolice makroregionów Polski oraz inne miasta poznawane przy okazji różnych tematów)
– wskazuje na mapie Europy państwa graniczące z Polską
– rozpoznaje i opisuje typowe krajobrazy Polski (krajobraz nizinny, nadmorski, górski; oraz miejski, przemysłowy, rolniczy)
– wskazuje na mapie i opisuje warunki naturalne ważniejszych krain geograficznych Polski
– wymienia i opisuje wybrane bogactwa naturalne Polski (sól, węgiel, żelazo, siarkę, ropę naftową, glinę)
– wskazuje na globusie lokalizację Polski, kontynentów, biegunów oraz państw znanych z lektur szkolnych
– wymienia i wskazuje na mapie główne kierunki geograficzne
– określa położenie miejscowości używając określeń „na północ od…”
– podejmuje próby samodzielnego odczytywania mapy oraz wyznaczania trasy na podstawie prostych wskazówek – wymienia nazwę stolicy Polski, opisuje wygląd herbu
– opisuje charakterystyczne obiekty Warszawy (w tym również Pomnik Małego Powstańca i Grób Nieznanego Żołnierza), a także Krakowa i Zakopanego
– wyjaśnia znaczenie stolicy dla całego kraju
– przedstawia charakterystyczne dla Polski miejsca i tradycje z których słynie, m.in. opowiada o zabytkach Krakowa i Warszawy, najstarszej kopalni w Wieliczce, szczególnie cennych obszarach przyrodniczych, wymienia nazwy miejscowości, w których można zwiedzać zabytkową starówkę, średniowieczne zamki, porty
– opisuje sporty zimowe, wymienia miejsca, w których można je w Polsce uprawiać oraz nazwiska najbardziej znanych Polskich sportowców
– przy pomocy nauczyciela układa plan wycieczki krajoznawczej do jednego z interesujących miejsc w Polsce
Klasa IV, V i VI
TREŚCI NAUCZANIA – WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE DLA KLAS IV–VI
I. Kształcenie literackie i kulturowe
1. Czytanie utworów literackich.
Uczeń:
1) omawia elementy świata przedstawionego, wyodrębnia obrazy poetyckie w poezji;
2) rozpoznaje fikcję literacką; rozróżnia i wyjaśnia elementy realistyczne i fantastyczne w utworach, ze szczególnym uwzględnieniem ich w prozie realistycznej, fantastycznonaukowej lub utworach fantasy;
3) rozpoznaje czytany utwór jako baśń, legendę, bajkę, hymn, przypowieść, mit, opowiadanie, nowelę, dziennik, pamiętnik lub powieść oraz wskazuje jego cechy gatunkowe; rozpoznaje odmiany powieści i opowiadania np. obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy;
4) zna i rozpoznaje w tekście literackim: epitet, porównanie, przenośnię, wyrazy dźwiękonaśladowcze, zdrobnienie, zgrubienie, uosobienie, ożywienie, apostrofę, anaforę, pytanie retoryczne, powtórzenie oraz określa ich funkcje;
5) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego;
6) rozpoznaje elementy rytmizujące wypowiedź, w tym wers, rym, strofę, refren, liczbę sylab w wersie;
7) opowiada o wydarzeniach fabuły oraz ustala kolejność zdarzeń i rozumie ich wzajemną zależność;
8) odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze;
9) charakteryzuje podmiot liryczny, narratora i bohaterów w czytanych utworach;
10) rozróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową oraz wskazuje ich funkcje w utworze;
11) wskazuje w utworze bohaterów głównych i drugoplanowych oraz określa ich cechy; 12) określa tematykę oraz problematykę utworu;
13) wskazuje i omawia wątek główny oraz wątki poboczne;
14) nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst;
15) objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach;
16) określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi;
17) przedstawia własne rozumienie utworu i je uzasadnia;
18) wykorzystuje w interpretacji tekstów doświadczenia własne oraz elementy wiedzy o kulturze;
19) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach;
20) wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohatera.
2. Odbiór tekstów kultury.
Uczeń:
1) identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, publicystyczny lub reklamowy;
2) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio;
3) określa temat i główną myśl tekstu;
4) dostrzega relacje między częściami wypowiedzi (np. tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie);
5) odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od drugorzędnych;
6) odróżnia informacje o faktach od opinii;
7) charakteryzuje komiks jako tekst kultury; wskazuje charakterystyczne dla niego cechy;
8) rozumie swoistość tekstów kultury przynależnych do: literatury, teatru, filmu, muzyki, sztuk plastycznych i audiowizualnych;
9) wyodrębnia elementy składające się na spektakl teatralny (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, muzyka); wyodrębnia elementy dzieła filmowego i telewizyjnego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska, muzyka); wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego);
10) rozumie, czym jest adaptacja utworu literackiego (np. filmowa, sceniczna, radiowa) oraz wskazuje różnice między tekstem literackim a jego adaptacją;
11) odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia;
12) dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny (np. rysunek, drama, spektakl teatralny);
13) świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży.
II. Kształcenie językowe
1. Gramatyka języka polskiego.
Uczeń:
1) rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik, partykuła, wykrzyknik) i określa ich funkcje w tekście;
2) odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych;
3) dostrzega rolę czasownika w wypowiedzi, odróżnia czasowniki dokonane od niedokonanych, rozpoznaje bezosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no, -to, konstrukcje z się; rozumie ich znaczenie w wypowiedzeniu oraz funkcje w tekście; 4) rozpoznaje formy przypadków, liczby, osoby, czasu, trybu i rodzaju gramatycznego odpowiednio: rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, czasownika i zaimka oraz określa ich funkcje w wypowiedzi; oddziela temat fleksyjny od końcówki;
5) rozumie konstrukcję strony biernej i czynnej czasownika, przekształca konstrukcję strony biernej i czynnej i odwrotnie, odpowiednio do celu i intencji wypowiedzi;
6) stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych;
7) poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki, rozumie ich rolę w opisie świata oraz używa we właściwych kontekstach;
8) nazywa części zdania i rozpoznaje ich funkcje składniowe w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik);
9) określa funkcję wyrazów poza zdaniem, rozumie ich znaczenie i poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach;
10) rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu, wyróżnia człon nadrzędny i podrzędny oraz typy związków;
11) rozpoznaje typy wypowiedzeń, uwzględniając cel wypowiedzi: wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące –rozumie ich funkcje i je stosuje;
12) rozpoznaje w tekście typy wypowiedzeń: zdanie pojedyncze, zdania złożone (podrzędnie i współrzędnie), równoważniki zdań, rozumie ich funkcje i stosuje w praktyce językowej;
13) przekształca konstrukcje składniowe, np. zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, zdania w równoważniki zdań i odwrotnie.
2. Zróżnicowanie języka.
Uczeń:
1) wskazuje główne cechy języka mówionego i języka pisanego;
2) posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny;
3) używa stylu stosownego do sytuacji komunikacyjnej;
4) rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi; rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, rozumie ich znaczenie w tekście oraz świadomie wykorzystuje do tworzenia własnych wypowiedzi;
5) rozpoznaje w wypowiedziach związki frazeologiczne, dostrzega ich bogactwo, rozumie ich znaczenie oraz poprawnie stosuje w wypowiedziach;
6) rozpoznaje słownictwo neutralne i wartościujące, rozumie ich funkcje w tekście;
7) dostosowuje sposób wyrażania się do zamierzonego celu wypowiedzi;
8) rozróżnia synonimy, antonimy, rozumie ich funkcje w tekście i stosuje we własnych wypowiedziach;
9) zna i stosuje zasady spójności formalnej i semantycznej tekstu.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
1) identyfikuje tekst jako komunikat; rozróżnia typy komunikatu: informacyjny, literacki, reklamowy, ikoniczny;
2) identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi;
3) określa sytuację komunikacyjną i rozumie jej wpływ na kształt wypowiedzi;
4) rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikacji (np. gest, mimika, postawa ciała);
5) rozumie pojęcie głoska, litera, sylaba, akcent; zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów;
6) stosuje intonację poprawną ze względu na cel wypowiedzi;
7) rozumie, na czym polega etykieta językowa i stosuje jej zasady.
4. Ortografia i interpunkcja.
Uczeń:
1) pisze poprawnie pod względem ortograficznym oraz stosuje reguły pisowni;
2) poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, znaku wykrzyknika, cudzysłowu, dwukropka, średnika, nawiasu.
III. Tworzenie wypowiedzi
1. Elementy retoryki.
Uczeń:
1) uczestniczy w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu, tłumaczące sens;
2) rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji; 3) tworzy logiczną, semantycznie pełną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; rozumie rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi;
4) dokonuje selekcji informacji;
5) zna zasady budowania akapitów;
6) rozróżnia i wskazuje środki perswazji, rozumie ich funkcję.
2. Mówienie i pisanie.
Uczeń:
1) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: dialog, opowiadanie (twórcze, odtwórcze), opis, list, sprawozdanie (z filmu, spektaklu, wydarzenia), dedykacja, zaproszenie, podziękowanie, ogłoszenie, życzenia, opis przeżyć wewnętrznych, charakterystyka, tekst o charakterze argumentacyjnym;
2) wygłasza z pamięci tekst, ze zrozumieniem oraz odpowiednią intonacją, dykcją, właściwym akcentowaniem, z odpowiednim napięciem emocjonalnym i z następstwem pauz;
3) tworzy plan odtwórczy i twórczy tekstu;
4) redaguje notatki;
5) opowiada o przeczytanym tekście;
6) rozróżnia współczesne formy komunikatów (np. e-mail, SMS) i odpowiednio się nimi posługuje, zachowując zasady etykiety językowej;
7) tworzy opowiadania związane z treścią utworu, np. dalsze losy bohatera, komponowanie początku i zakończenia na podstawie fragmentu tekstu lub na podstawie ilustracji;
8) redaguje scenariusz filmowy na podstawie fragmentów książki oraz własnych pomysłów;
9) wykorzystuje wiedzę o języku w tworzonych wypowiedziach.
IV. Samokształcenie.
Uczeń:
1) doskonali ciche i głośne czytanie;
2) doskonali różne formy zapisywania pozyskanych informacji;
3) korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje;
4) zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line);
5) korzysta ze słowników ogólnych języka polskiego, także specjalnych, oraz słownika terminów literackich;
6) zwraca uwagę na typy definicji słownikowych, określa ich swoistość;
7) rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji;
8) poznaje życie kulturalne swojego regionu;
9) rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do prezentowania własnych zainteresowań.
Lektury obowiązkowe w klasach IV, V i VI:
1) Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa;
2) Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks) ;
3) René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań) ;
4) Rafał Kosik, Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi;
5) Ignacy Krasicki, wybrane bajki;
6) Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa;
7) Adam Mickiewicz, Powrót taty, Pani Twardowska, Pan Tadeusz (fragmenty, w tym: opisy, zwyczaje i obyczaje, polowanie i koncert Wojskiego);
8) Ferenc Molnar, Chłopcy z Placu Broni;
9) Bolesław Prus, Katarynka;
10) Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny;
11) John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem;
12) Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy;
13) Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego;
14) Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o: Prometeuszu, Syzyfie, Demeter i Korze, Dedalu i Ikarze, Heraklesie, Tezeuszu i Ariadnie, Orfeuszu
i Eurydyce;
15) Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne,
w tym o siewcy, o talentach, o pannach roztropnych, miłosiernym Samarytaninie;
16) Wybrane podania i legendy polskie, w tym o Lechu, Piaście, Kraku i Wandzie;
17) Wybrane baśnie polskie i europejskie, w tym: Charles Perrault, Kopciuszek, Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce;
18) Wybrane wiersze Władysława Bełzy, Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Zbigniewa Herberta, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego oraz pieśni i piosenki patriotyczne.
Lektury uzupełniające (obowiązkowo dwie w każdym roku szkolnym), na przykład:
1) Adam Bahdaj, Kapelusz za 100 tysięcy;
2) Frances Hodgson Burnett, Tajemniczy ogród lub inna powieść;
3) Lewis Carroll, Alicja w Krainie Czarów;
4) Aleksander Dumas, Trzej muszkieterowie;
5) Olaf Fritsche, Skarb Troi;
6) Joseph Rudyard Kipling, Księga dżungli;
7) Janusz Korczak, Król Maciuś Pierwszy;
8) Marcin Kozioł, Skrzynia Władcy Piorunów;
9) Selma Lagerlöf, Cudowna podróż;
10) Stanisław Lem, Cyberiada (fragmenty);
11) Kornel Makuszyński, wybrana powieść;
12) Andrzej Maleszka, Magiczne drzewo;
13) Karol May, Winnetou;
14) Lucy Maud Montgomery, Ania z Zielonego Wzgórza;
15) Małgorzata Musierowicz, wybrana powieść;
16) Ewa Nowak, Pajączek na rowerze;
17) Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa;
18) Sat-Okh, Biały Mustang;
19) Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant;
20) Alfred Szklarski, wybrana powieść;
21) Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera;
22) Wybrane pozycje z serii Nazywam się… (np. Mikołaj Kopernik, Fryderyk Chopin, Maria Curie-Skłodowska, Jan Paweł II i in.);
Lub inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela.